گزارش آماری هه‌نگاو از قربانیان مین در ایران به مناسبت روز جهانی آگاهی رسانی از خطرات مین
هه‌نگاو؛ پنج‌شنبه ۱۶ فروردین ۱۴۰۳
روز ۴ آوریل هر سال، توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به منظور اطلاع‌رسانی درباره خطرات مناطق آلوده به مین و گلوله‌های عمل نکرده جنگی، به عنوان« روز جهانی آگاهی رسانی از خطرات مین» نامگذاری شده است. سازمان حقوق بشری هه‌نگاو بدین منظور گزارشی آماری از قربانیان مین طی یک سال گذشته (۴ آوریل ۲۰۲۳ تا ۳ آوریل ۲۰۲۴) آماده کرده است که نشان می‌دهد دست‌کم ۵۲ شهروند در این بازه زمانی قربانی انفجار مین در ایران شده‌اند.
انفجار مین‌های به جای مانده از جنگ ۸ ساله ایران و عراق و همچنین مین‌هایی که طی سال‌های اخیر توسط سپاه پاسداران کاشته شده‌اند، همچنان در ایران قربانی می‌گیرد. بیش از ۱۷٪ قربانیان انفجار مین در سال گذشته (۴ آوریل ۲۰۲۳ تا ۳ آوریل ۲۰۲۴) کودکان و زنان ٥٧.٥٪ نیز شهروندان کُرد بوده‌اند.
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، طی سال گذشته دست‌کم ۱۳ شهروند در اثر انفجار مین و مهمات جنگی عمل نکرده در مناطق مرزی ایران کشته شده و ۳۹ شهروند دیگر نیز مجروح و یا قطع عضو شده‌اند.
بر طبق این گزارش، بیش از ۶۷٪ قربانیان انفجار مین در استان‌های ایلام، کرمانشاه (کرماشان)، کُردستان (سنندج) و آذربایجان‌غربی (ارومیه) ثبت شده که ۳۰ نفر از آنها شهروندان کُرد و ۵ نفر نیز پناهجویان افغانستانی بوده‌اند.
همچنین طی سال گذشته دست‌کم ۷ کودک و نوجوان زیر ۱۸ سال و ۲ زن قربانی انفجار مین شده‌اند. ۴ کودک در شهرهای سنندج (۲ مورد)، بانه و مهران، دو کودک در شهرستان بستان خوزستان و یک کودک نیز در سراوان سیستان و بلوچستان قربانی شده‌اند. در شهرهای بستان و مهران نیز دو زن در اثر انفجار مین مجروح شده‌اند.
تفکیک قربانیان بر حسب استان
طی سال گذشته بیشترین قربانیان مین در مرزهای استان سیستان و بلوچستان با ۱۳ مورد ثبت شده است. ۴ عضو سپاه پاسداران و ۷ سوختبر و شهروند که ۵ نفر از آنها جانشان را از دست داده‌اند تبعه کشور افغانستان بوده‌اند. در استان ایلام نیز ۱۲ مورد قربانی مین ثبت شده است که ۵ نفر از آنها پناهجویان افغانستانی بوده‌اند.
استان سیستان و بلوچستان: ۱۳ مورد شامل (۶ کشته و ۷ زخمی)
استان ایلام: ۱۲ مورد شامل (۳ کشته ۹ زخمی)
استان کرمانشاه (کرماشان): ۱۱ مورد شامل (۳ کشته و ۸ زخمی)
استان کُردستان (سنندج): ۱۰ مورد شامل (۱۰ زخمی)
استان خوزستان: ۴ مورد شامل (۱ کشته و ۳ زخمی)
استان آذربایجان‌غربی (ارومیه): ۲ مورد شامل (۲ زخمی)
تفکیک قربانیان مین بر حسب طبقه اجتماعی
بیشترین قربانیان مین طی سال گذشته شهروندان عادی بوده‌اند که ١٩ مورد می‌باشد، همچنین ١٨ کارگر و کولبر و سوختبر نیز قربانی انفجار مین شده‌اند.
شهروند عادی: ۱۹ مورد شامل (۵ کشته و ۱۴ زخمی)
کارگر (کولبر، سوختبر، دامدار): ۱۸ مورد شامل (۷ کشته و ۱۱ زخمی)
نظامی: ۵ مورد شامل (۱ کشته و ۴ زخمی)
بر اساس تحقیقات هەنگاو، علاوه بر مین‌های موجود از زمان جنگ ایران و عراق، مشخص شده که حکومت ایران طی چند سال گذشتە بە بهانە مقابلە با احزاب کُردستان و بلوچستان اپوزسیون جمهوری اسلامی ایران، مبادرت بە کاشت مین‌های جدیدی در مرزها نمودە است. شمار رو به افزایش قربانیان مین در استان‌های کُردستان (سنندج) و ارومیه (آذربایجان‌غربی) و سیستان و بلوچستان از آثار این سیاست امنیتی است.
با وجود اینکه در حقوق بین‌الملل عرفی، مین‌های زمینی جز ممنوعیت‌های مطلق بر شمرده نشده‌اند، محدودیت‌هایی برای به حداقل رساندن آثار آن پیش‌بینی شده است. به‌عنوان مثال طرفین مخاصمه بایستی نقشه میدان‌های مین را را حفظ کرده و در پایان و یا در زمان مسکوت ماندن تنش این میادین را جهت حمایت از غیر نظامیان پاکسازی نمایند.
کنوانسیون اتاوا در این مورد دولت‌ها ملزم به خودداری از تولید، انباشت انتقال مین‌های ضد نفر کرده است که متاسفانه دولت جمهوری اسلامی ایران با وجود داشتن قربانیان زائد الوصف مین تا کنون به این کنوانسیون ملحق نشده است.
