گزارش ویژه هەنگاو از تشدید سرکوب‌های امنیتی در کُردستان هم‌زمان با آتش‌بس میان ایران و اسرائیل
هه‌نگاو؛ یکشنبه ٨ تیر ١٤٠٤
در پی آغاز جنگ میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل، موجی از سرکوب و بازداشت‌های سراسری در ایران آغاز شده که پیامدهای آن به‌ویژه در کُردستان چشم‌گیر بوده است؛ به‌گونه‌ای که شهرهای کُردستان سهم قابل‌توجهی در بازداشت‌های گسترده، اعدام‌های سیاسی، قتل‌های حکومتی و نظامی‌سازی شهرها را دارند. طی روزهای گذشته بیش از ۳۰۰ شهروند کُرد توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت شده‌اند که یکی از آنها زیر شکنجه کشته شده‌است. همچنین یک کودک و یک جوان توسط نیروهای امنیتی ایران کشته شده و سه زندانی سیاسی کُرد نیز اعدام شده‌اند.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، در این گزارش با استناد به داده‌های میدانی و مستندات دقیق، بە بازتاب ابعاد مختلف این سرکوب‌ها در کُردستان، از جمله بازداشت صدها شهروند، شکنجه، قتل در بازداشت، اعدام‌های فراقضایی، اشغال نظامی فضاهای عمومی و ملیتاریزە کردن شهرهای کُردستان می‌پردازد.
موج گسترده بازداشت‌ها در شهرهای کُردستان
بر اساس مستندات هه‌نگاو، بیش از ۳۰۰ نفر، در شهرهای کُردستان، بازداشت شده‌اند و در میان آنها شمار قابل توجهی زن و دختر نوجوان، از جمله حداقل ۱۸ دختر زیر ۱۸ سال در مهاباد، و شش زن در قصرشیرین وجود دارد.
تا زمان تنظیم این گزارش، هویت ٦٢ نفر از بازداشت‌شدگان برای هه‌نگاو احراز شده است که اسامی آنها بر حسب تفکیک شهرها به شرح زیر است؛
استان آذربایجان غربی(ارومیە)
•مهاباد (۱۹ مورد): سروش یوسف‌زاده، مهران خدیری‌پور، پوریا نصیری، کیوان مامه‌گلی، امید رش، اسعد رسول‌زاده، نورالدین دودکانلو، شاهو محمودی، سوران صفری، خالد بکری، محمد بکری، سعدون غزالی، خبات کاردانی، محمد لطفی‌فر، رحمان مام‌اسماعیل، ناصر الیاسی، هژار اسدپور، کیوان اشتاب، ریبوار مصطفی‌زاده
•بوکان (٧ مورد): اسماعیل اسماعیلی، بهروز یزدانپناه، انور بایزدی ، ایوب خسروزاده، کریم قادرپور، بهروز شریفی، کیوان سلیمانی
•نقده (۶ مورد): امین باشوکی، رحمان خالخالی، فرهاد کریمی، کاوه قادری، سامان سیدمحمودیان، سامان کاکه‌ممی
•پیرانشهر (۷ مورد): آریان مشایخ، صادق محمودنژاد، احمد مام‌شریفی، سید رحمان حسینی، یوسف بازرگان، ناصح ایزن، حسن فلاحیان
•اشنویه (شنو) ( ۶ مورد): ادریس رسولی، کامران رسولی، خالد بایزیدی، عمر محمدی، سلیمان قادر گلوان، کمال عقابی
•ارومیه (٤ مورد): افشین عزیزی، کاکو عزیزی، بختیار عزیزی، علیرضا خالدی
•قطور (۱ مورد): امین سعدویی
استان کُردستان (سنندج)
•سقز (۳ مورد): میلاد رحیمی، هادی رحیمی، امید عبدیخواه
•سنندج (۱ مورد): جلال خدامرادی
•دیواندره (٢ مورد): فواد مرادی، عبدل رسولی
•قروه (۱ مورد): مسعود امیری
استان ایلام
•دهلران (۲ مورد): کیانوش چراغی، اکرم سبزی
استان کرمانشاه(کرماشان)
•ماهیدشت (۱ نفر): فواد علیخانی
•قصرشیرین (۱ نفر): عسکر نجفی
استان لرستان
کوهدشت(۱ نفر): رستم باقری
قتل های حکومتی زیر شکنجه و تیراندازی مستقیم
در جریان سرکوب‌ها، قتل چند شهروند کُرد از جمله یک کودک ۹ ماهه توسط نیروهای سپاه ثبت شده است که هویت سه نفر از آنها توسط هه‌نگاو احراز شده است:
فواد علیخانی، ۴۱ ساله و اهل ماهیدشت روز ۲ تیر ۱۴۰۴ در بازداشتگاه سپاه در کرمانشاه(کرماشان) زیر شکنجه جان باخت.
آزاد رعنایی، اهل شهرک دوشان روز ۵ تیر ۱۴۰۴ در ایست‌وبازرسی سپاه در سنندج(سنه) با شلیک مستقیم نیروهای سپاه پاسداران کشته شد.
سرمد سجادی، کودک ۹ ماهه، اهل مریوان، روز ۳۰ خرداد ۱۴۰۴ در این شهر بر اثر ترکش پدافند سپاه کشته شد.
اعدام و ناپدید سازی شهروندان کُرد
سه زندانی سیاسی کُرد به نام‌های آزاد شجاعی، ادریس آلی (هر دو اهل سردشت) و رسول احمد رسول (اهل سلیمانیه در اقلیم کُردستان عراق)، روز چهارشنبه ۴ تیر ۱۴۰۴ (۲۵ ژوئن ۲۰۲۵)، با اتهام جاسوسی برای اسرائیل در زندان ارومیه اعدام شدند.
این اعدام‌ها بدون اطلاع قبلی و به‌صورت مخفیانه اجرا شد و خانواده‌ها از حق ملاقات آخر، دریافت پیکر فرزندانشان و برگزاری مراسم سوگواری محروم ماندند.
ملیتاریزه کردن کُردستان و نظامی‌سازی فضاهای عمومی
هه‌نگاو پیش‌تر در گزارش‌های اختصاصی خود از نظامی‌سازی گسترده، ملیتاریزه شدن و انتقال ادوات جنگی به مناطق و شهرهای کُردستان خبر دادە بود ازجمله:
نظامی‌سازی گسترده و انتقال ادوات جنگی به مناطق کُردستان، از جمله استقرار توپخانه در کوهستان "گزن" باینگان از توابع شهرستان پاوە و کاروان‌های نظامی به بوکان.
استقرار نیروهای امنیتی در ساختمان‌های آموزشی سردشت، مانند دبستان دخترانه کوثر.
تبدیل اطراف بیمارستان فارابی کرمانشاه به محل دپوی پرتابه‌های جنگی؛ اقدامی که به‌عنوان استفاده از سپر انسانی و جنایت جنگی شناخته شده است.
بازرسی گسترده و خشونت‌آمیز تلفن همراه و خودروها در مهاباد و بازداشت شهروندان.
اعمال فشار بر سربازان وظیفه و تهدید به اعدام
هه‌نگاو پیش‌تر، گزارش داده بود که در پی کشته‌شدن بیش از ۷۰ نیروی نظامی در استان کرمانشاه(کرماشان)، فشارها بر سربازان وظیفه به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته و سپاه پاسداران و ارتش، سربازان را تهدید کرده بودند که در صورت ترک پادگان یا فرار از خدمت، با مجازات‌هایی چون اعدام یا احکام سنگین قضایی مواجه خواهند شد.
سرکوب آزادی بیان با جرم‌انگاری ابراز شادمانی در فضای مجازی
در پی آغاز جنگ ایران و اسرائیل، دادگستری کُردستان با ارسال پیامک به شهروندان هشدار داد که هرگونه ابراز شادمانی در فضای مجازی جرم بوده و پیگرد قانونی دارد و شهروندان را نسبت به مواضعشان در میانه جنگ حکومت ایران و اسرائیل تهدید کرد.
هه‌نگاو این اقدام را نمونه‌ای آشکار از سرکوب آزادی بیان و تلاش برای کنترل افکار عمومی در کُردستان می‌داند.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو ضمن محکومیت سرکوب‌های گسترده علیه مردم کُرد، از جامعه جهانی، نهادهای بین‌المللی و تمامی سازمان‌های حقوق بشری خواستار واکنش فوری، انجام تحقیقات مستقل و الزام مقامات جمهوری اسلامی ایران به پاسخگویی در قبال نقض حقوق بشر در کُردستان است.
