گزارش آماری هەنگاو از اجرای حکم اعدام ۹۰۹ زندانی در ایران طی سال ۲۰۲۴

با استناد به آمار ثبتشده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هەنگاو، در سال ۲۰۲۴ میلادی دستکم ۹۰۹ زندانی در زندانهای مختلف ایران اعدام شدهاند که حکم چهار نفر از آنان در ملاعام اجرا شده است. از این تعداد، حکم اعدام ۱۸۳ زندانی کُرد و حداقل ۳۰ زن نیز اجرا شده است.
تا کنون هویت ۸۶۰ نفر از اعدامیها توسط هەنگاو تایید شده و هویت ۴۹ نفر دیگر در حال بررسی است.
دادههای هەنگاو نشان میدهد که تنها ۵۱ مورد از اجرای احکام اعدام در رسانههای حکومتی اعلام شده است. همچنین، ۳۵ نفر از اعدامیها بدون حق ملاقات آخر با خانوادههایشان اعدام شدهاند.
در تهیه این گزارش، علاوه بر گزارشهای ویژه هەنگاو و همکاران ما در داخل ایران، تماسهایی با خانوادههای بسیاری از اعدامیها برقرار شده و از دادههای چند سازمان حقوق بشری مورد تائید هەنگاو نیز استفاده شده است. برخی اطلاعات که مورد تایید هەنگاو قرار نگرفتهاند در این گزارش گنجانده نشده است. با توجه به عدم شفافیت و خطرات فراوانی که در مسیر آشکارسازی موارد اعدام برای مدافعان حقوق بشر و فعالین مدنی وجود دارد، این آمار ممکن است تصویری ناقص از تعداد واقعی اعدامها در ایران در سال ۲۰۲۴ ارائه دهد.
این گزارش شامل ۱۴ بخش مجزا همراه با جدول و نمودار است و در ادامه به تفکیک اطلاعات مربوط به موارد اعدام پرداخته میشود.
بخش اول: مقایسه آمار اعدام در سالهای ۲۰۲۴ و ۲۰۲۳
بر اساس آمار ثبتشده در مرکز آمار و اسناد هەنگاو، در سال ۲۰۲۴ دستکم ۹۰۹ زندانی در زندانهای جمهوری اسلامی ایران اعدام شدهاند که نسبت به سال ۲۰۲۳، افزایشی معادل ۹.۵٪ (۸۰ مورد بیشتر) داشته است. در سال ۲۰۲۳، ۸۲۹ مورد اجرای حکم اعدام ثبت شد.
در سال ۲۰۲۴، اجرای حکم اعدام ۳۰ زن نسبت به ۲۲ زن در سال ۲۰۲۳ نشاندهنده افزایش ۳۶٪ در این زمینه است. همچنین، در این سال اعدام زندانیان کُرد نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایشی معادل ۲۱٪ داشته و اعدام زندانیان تُرک ۱۲۰٪ افزایش یافته است.
اعدام زندانیان افغان نیز در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال گذشته ۱۶۱٪ افزایش نشان میدهد (از ۲۸ مورد در سال ۲۰۲۳ به ٧٣ مورد در سال ۲۰۲۴). به علاوه، در هر دو سال، حکم اعدام پنج کودک مجرم اجرا شده است.
بخش دوم: تفکیک اعدامها بر حسب اتهام
بر اساس آمار ثبتشده در مرکز آمار و اسناد هەنگاو، بیشترین اعدامها در سال ۲۰۲۴ مربوط به افرادی بوده است که به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر به اعدام محکوم شدهاند. حداقل ۵۲٪ از اعدامیها (۴۷۵ مورد) به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر اعدام شدهاند.
مواد مخدر: ۴۷۵ مورد
فعالیت سیاسی و مذهبی: ١٣ مورد
تجاوز به عنف: ۱۸ مورد
قتل عمد: ۳۷۶ مورد
سرقت مسلحانه: ۸ مورد
نامعلوم: ۶ مورد
تجاوز به عنف و قتل عمد: ۱ مورد
افساد فیالارض: ۵ مورد
محاربه و قتل عمد: ۷ مورد
بخش سوم: اجرای حکم اعدام ۱۳ زندانی سیاسی و مذهبی در سال ۲۰۲۴
در سال ۲۰۲۴، حداقل ۱۳ زندانی، از جمله ۱۰ زندانی سیاسی و مذهبی کُرد، اعدام شدند. این زندانیها به اتهاماتی چون فعالیتهای سیاسی، مذهبی، جاسوسی برای اسرائیل و مشارکت در جنبشهای سیاسی و اجتماعی مانند «ژن، ژیان، ئازادی» به اعدام محکوم شده بودند. همچنین برخی از این زندانیها به اتهامهای افساد فیالارض و طراحی اقداماتی تروریستی اعدام شدند.
لیست زندانیان اعدام شده به شرح زیر است:
۱. داوود عبداللهی، زندانی مذهبی کُرد، اهل مهاباد، اعدام شده در تاریخ ۲ ژانویه ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۲. محمد قبادلو، زندانی سیاسی، بازداشت شده در جریان جنبش «ژن، ژیان، ئازادی»، اعدام شده در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۳. فرهاد سلیمی، زندانی مذهبی کُرد، اهل سقز، اعدام شده در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۴. پژمان فاتحی، زندانی سیاسی کُرد، اهل کامیاران، اعدام شده در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۵. محسن مظلوم، زندانی سیاسی کُرد، اهل مهاباد، اعدام شده در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۶. وفا آذربار، زندانی سیاسی کُرد، اهل بوکان، اعدام شده در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۷. محمد فرامرزی، زندانی سیاسی کُرد، اهل دهگلان (دیولان)، اعدام شده در تاریخ ۲۹ ژانویه ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۸. سعید (نام خانوادگی نامشخص)، اعدام شده به اتهام جاسوسی برای اسرائیل در تاریخ ۳ مارس ۲۰۲۴ در اصفهان.
۹. انور خضری، زندانی مذهبی کُرد، اهل مهاباد، اعدام شده در تاریخ ۱ می ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۱۰. خسرو بشارت، زندانی مذهبی کُرد، اهل مهاباد، اعدام شده در تاریخ ۱ می ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار کرج.
۱۱. کامران شیخه، زندانی مذهبی کُرد، اهل مهاباد، اعدام شده در تاریخ ۲۵ جولای ۲۰۲۴ در زندان مرکزی ارومیه.
۱۲.رضا رسایی، شهروند کُرد و از پیروان آیین یارسان، اعدام شده در تاریخ ۶ آگوست ۲۰۲۴ در زندان مرکزی کرمانشاه.
۱۳. جمشید شارمهد، زندانی دو تابعیتی ایرانی-آلمانی، اعدام شده در تاریخ ۲۸ اکتبر ۲۰۲۴ در تهران.
بخش چهارم؛ اجرای حکم اعدام پنج کودک مجرم در سال ۲۰۲۴
طبق آمار ثبتشده توسط هەنگاو، در سال ۲۰۲۴ میلادی، حکم اعدام دستکم پنج کودک مجرم در شهرهای مختلف ایران، از جمله میاندوآب، شیراز، کرمانشاه، زاهدان و یزد اجرا شده است. این پنج زندانی در زمان ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال داشتهاند و حکم اعدام برای آنها اجرا شده است.
کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل که توسط اکثریت کشورهای جهان به تصویب رسیده، بهطور صریح حقوق اساسی کودکان را تضمین کرده و شامل ممنوعیت استفاده از مجازاتهای شدید و غیرانسانی، از جمله اعدام، برای افراد زیر ۱۸ سال میشود. با این حال، در زندانهای جمهوری اسلامی ایران همچنان حکم اعدام برای کودکان مجرم اجرا میشود.
اسامی این پنج کودک مجرم به شرح زیر است:
١- رامین سعادت، شهروند ۲۰ ساله کُرد و اهل میاندوآب، که در تاریخ ۱۸ می ۲۰۲۴ بهاتهام قتل عمد در زندان میاندوآب اعدام شد. وی هنگام ارتکاب جرم ۱۷ سال داشت.
٢- مهدی جهانپور، شهروند ۲۳ ساله لُر و اهل فیروزآباد استان فارس، که در تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴ بهاتهام قتل در زندان عادلآباد شیراز اعدام شد. وی هنگام ارتکاب جرم ۱۶ سال داشت.
٣- مهدی براهویی، شهروند ۲۱ ساله بلوچ و اهل خاش، که در تاریخ ۹ اکتبر ۲۰۲۴ بهاتهام قتل عمد در زندان مرکزی زاهدان اعدام شد. وی هنگام ارتکاب جرم ۱۷ سال داشت.
٤- آروین قهرمانی، شهروند کُرد و یهودی اهل بوکان و ساکن کرمانشاه، که در تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۲۴ بهاتهام قتل عمد در زندان مرکزی کرمانشاه اعدام شد. وی هنگام ارتکاب جرم ۱۸ سال داشت.
۵- اسمائیل بارکزائی، زندانی ۱۸ ساله و تبعه افغانستان، که در تاریخ ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴ بهاتهام قتل عمد در زندان مرکزی یزد اعدام شد. وی هنگام ارتکاب جرم ۱۷ سال داشت.
بخش پنجم؛ اجرای حکم اعدام دستکم ۳۰ زن در سال ۲۰۲۴
بر اساس گزارشها، در سال ۲۰۲۴ میلادی، حکم اعدام دستکم ۳۰ زن در زندانهای مختلف ایران اجرا شده است. این میزان معادل ۳.۵٪ از کل اعدامهای صورتگرفته در این سال بوده است. تعداد اعدام زنان نسبت به سال ۲۰۲۳، دستکم ۸ مورد بیشتر شده که معادل ۳۶٪ افزایش را نشان میدهد.
طبق آمار ثبتشده توسط مرکز آمار هەنگاو، ۱۷ زن (۵۷٪) که اعدام شدهاند بهاتهام قتل عمد محکوم شده بودند و ۱۳ زن (۴۳٪) بهاتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر به اعدام محکوم شده بودند.
بیشترین تعداد اعدام زنان در استانهای آذربایجانشرقی (۵ مورد) و خراسان جنوبی (۴ مورد) ثبت شده است. همچنین، در استانهای البرز و خراسان رضوی، هرکدام ۳ مورد اعدام زنان به ثبت رسیده است. سایر استانها نیز موارد کمتری دارند که در جدول زیر آمده است.
دستکم ۹ زن تُرک، ۲ زن کُرد، ۲ زن بلوچ، ۲ زن گیلک و ۱ زن لُر در میان زنان اعدامشده هستند.
بخش ششم؛ تفکیک اعدامها در ایران بر حسب اقلیتهای ملی و اتنیکی
طبق آمار هەنگاو، بیشترین تعداد اعدامها در سال ۲۰۲۴ مربوط به اقلیتهای ملی بوده است. ۱۸۳ زندانی کُرد (۲۰٪ از کل اعدامها)، ۱۲۱ شهروند تُرک (۱۳٪) و ۱۱۰ زندانی بلوچ (۱۲٪) در ایران اعدام شدهاند.
در این سال، ۷۵ تبعه افغانستان و عراق، ۶۰ زندانی لُر، ۳۱ زندانی گیلک، ۱۲ زندانی عرب، ۶ زندانی ترکمن، ۴ زندانی سیستانی، ۲ زندانی تات و ۲ زندانی هزاره نیز در زندانهای ایران اعدام شدهاند.
از مجموع زندانیان اعدامشده، ۱۸۹ نفر از ملت فارس بوده و اطلاعات دقیق در مورد ملیت و اتنیک ۱۱۴ زندانی دیگر در دسترس نیست.
بخش هفتم؛ افزایش ۲۱٪ اعدامهای زندانیان کُرد نسبت به سال قبل
طبق آمار ثبتشده توسط مرکز آمار و اسناد هەنگاو، در سال ۲۰۲۴ دستکم حکم اعدام ۱۸۳ زندانی کُرد در زندانهای جمهوری اسلامی ایران اجرا شده است که این آمار نسبت به سال ۲۰۲۳، دستکم ۳۲ مورد (معادل ۲۱٪) افزایش داشته است. در سال ۲۰۲۳، دستکم ۱۵۱ زندانی کُرد اعدام شده بودند.
از مجموع ۱۸۳ زندانی کُرد اعدامشده، ۱۰ نفر بهاتهام فعالیتهای سیاسی و مذهبی، که در کل معادل ۷۷٪ از مجموع زندانیانی است که به اتهام فعالیتهای سیاسی و مذهبی در ایران طی سال ۲۰۲۴ اعدام شدهاند، محکوم به اعدام شدهاند. این نشاندهنده افزایش فشارها و سرکوبهای سیاسی در میان زندانیان سیاسی کُرد است.
در مجموع، دستکم ۱۳ زندانی سیاسی و مذهبی در کل ایران در سال گذشته اعدام شدهاند. از این تعداد، ۱۰ زندانی کُرد تنها بهاتهام فعالیتهای سیاسی و مذهبی اعدام شدهاند.
از مجموع زندانیان کُرد که حکم اعدام آنها اجرا شده است، ۲ نفر کودک مجرم (که هنگام ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال داشتهاند) و ۲ نفر زن بودهاند. این آمار بیانگر وضعیت نگرانکننده حقوق کودکان و زنان در ایران است که همچنان تحت خطر اجرای مجازاتهای شدید قرار دارند.
بیشترین زندانیان کُرد که در سال ۲۰۲۴ اعدام شدهاند، در زندان قزلحصار کرج بودهاند که تعداد این اعدامها به ۵۰ مورد میرسد (معادل ۲۷٪ از کل اعدامهای کُردها). پس از آن، زندان مرکزی ارومیه با ۱۶ مورد و زندان مرکزی کرج با ۱۵ اعدام و زندانهای کرمانشاه و همدان با هر کدام ۱۳ مورد در رتبههای بعدی قرار دارند.
اعدامهای زندانیان کُرد بر اساس زندانها به شرح زیر است:
زندان قزلحصار کرج: ۵۰ مورد
زندان مرکزی ارومیه: ۱۶ مورد
زندان مرکزی کرج: ۱۵ مورد
زندانهای کرمانشاه و همدان: هرکدام ۱۳ مورد
زندان مرکزی ایلام: ۱۱ مورد
زندان عادلآباد شیراز: ۷ مورد
زندانهای میاندوآب و رشت: هرکدام ۶ مورد
زندان مرکزی مهاباد: ۵ مورد
زندان مرکزی اردبیل: ۴ مورد
زندانهای نهاوند، قزوین، سبزوار و خرمآباد: هرکدام ۳ مورد
زندانهای سقز، سلماس، جیرفت، بیرجند، اسفراین و اردکان: هرکدام ۲ مورد
زندانهای یزد، نقده، ملایر، مشهد، شیروان، قروه، سنندج (سنه)، کرمان، زنجان، دلفان، تبریز، بندرعباس و اصفهان: هرکدام ۱ مورد
بخش هشتم؛ اجرای حکم اعدام ۱۱۰ زندانی بلوچ در سال ۲۰۲۴
بر اساس این گزارش، در سال ۲۰۲۴ دستکم ۱۱۰ شهروند بلوچ در زندانهای مختلف ایران اعدام شدهاند که معادل ۱۲٪ از کل اعدامهای انجامشده در این سال است. این آمار نسبت به سال قبل، که ۱۸۳ زندانی بلوچ اعدام شده بودند، کاهش چشمگیری نشان میدهد (معادل ۴۰٪ کاهش، ۷۳ مورد).
در سال گذشته، دستکم حکم اعدام دو زن و یک کودک مجرم بلوچ در زندانهای جمهوری اسلامی ایران اجرا شده است.
بیش از ۷۵.۵٪ از زندانیان بلوچ که در سال ۲۰۲۴ اعدام شدهاند (۸۳ نفر)، به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر اعدام شدهاند. همچنین ۲۷ نفر از بابت اتهام قتل عمد محکوم به اعدام شده بودند.
بیشترین آمار اعدام شهروندان بلوچ در زندانهای استان سیستان و بلوچستان با ۲۹ مورد ثبت شده است. پس از آن، استان کرمان با ۲۰ مورد، استان خراسان جنوبی با ۱۸ مورد، یزد با ۱۲ مورد، البرز با ۹ مورد، و استانهای هرمزگان و خراسان رضوی هرکدام ۵ مورد اعدام ثبت کردهاند. همچنین، در استانهای فارس، گلستان، اصفهان، سمنان و زنجان هرکدام یک مورد اعدام زندانی بلوچ گزارش شده است.
بخش نهم؛ افزایش ۱۲۰٪ اجرای حکم اعدام زندانیان تُرک در سال ۲۰۲۴
طبق آمار ثبتشده در مرکز آمار و اسناد هەنگاو، در سال ۲۰۲۴ دستکم ۱۲۱ زندانی تُرک از جمله ۹ زن در زندانهای مختلف ایران اعدام شدهاند. این آمار نسبت به سال پیش، که ۵۵ زندانی تُرک اعدام شده بودند، ۱۲۰٪ افزایش نشان میدهد.
از مجموع ۱۲۱ زندانی تُرک که اعدام شدهاند، ۶۸ نفر به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر، ۵۰ نفر به اتهام قتل عمد، و ۳ نفر به اتهام تجاوز به عنف محکوم به اعدام شدهاند.
بخش دهم؛ اجرای حکم اعدام ۷۳ تبعه افغانستان در زندانهای ایران
بر اساس این گزارش، در سال ۲۰۲۴ دستکم حکم اعدام ۷۳ زندانی تبعه افغانستان در زندانهای جمهوری اسلامی ایران اجرا شده است که معادل ۸٪ از کل آمار اعدامها در ایران طی این سال میباشد. این آمار نسبت به سال گذشته با ۴۵ مورد (معادل ۱۶۱٪ افزایش) مواجه بوده است. در سال ۲۰۲۳، دستکم ۲۸ زندانی افغان اعدام شده بودند.
در همین سال، حکم اعدام یک زندانی عرب و یک زندانی کُرد تبعه کشور عراق نیز در زندانهای ایران اجرا شده است. این دو زندانی به اتهام قتل عمد محکوم به اعدام شده بودند.
از مجموع ۷۳ زندانی افغان که اعدام شدهاند، ۳۷ نفر به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر، ۳۰ نفر به اتهام قتل عمد، و ۷ نفر به اتهام تجاوز به عنف محکوم به اعدام شدهاند.
بخش یازدهم؛ تفکیک احکام اعدام اجرا شده بر حسب استانها
طبق آمار هەنگاو، در سال ۲۰۲۴ احکام اعدام ۹۰۹ زندانی در ۸۵ زندان واقع در ۳۰ استان ایران اجرا شده است. بیشترین موارد اعدام در زندانهای استان البرز با ۱۷۴ مورد ثبت شده است. پس از آن، زندانهای استان فارس با ۹۴ مورد و زندانهای استان آذربایجان شرقی با ۶۵ مورد در رتبههای بعدی قرار دارند.
تفکیک تعداد اعدامها بر حسب استانها به شرح زیر است:
استان البرز: ۱۷۴ مورد
استان فارس: ۹۴ مورد
استان آذربایجان شرقی: ۶۵ مورد
استان اصفهان: ۶۴ مورد
استان خراسان رضوی: ۵۶ مورد
استان آذربایجان غربی (ارومیه): ۴۱ مورد
استان کرمان: ۳۹ مورد
استان سیستان و بلوچستان: ۳۲ مورد
استانهای گیلان، قزوین و خراسان جنوبی: هر کدام ۳۱ مورد
استان زنجان: ۳۰ مورد
استان لرستان: ۲۹ مورد
استان همدان: ۲۷ مورد
استان یزد: ۲۴ مورد
استان قم: ۲۳ مورد
استان گلستان: ۲۱ مورد
استان کرمانشاه: ۱۴ مورد
استانهای ایلام و هرمزگان: هر کدام ۱۲ مورد
استان اردبیل: ۱۱ مورد
استانهای مرکزی و خوزستان: هر کدام ۱۰ مورد
استان مازندران: ۸ مورد
استان سمنان: ۵ مورد
استانهای کهگیلویه و بویراحمد، کُردستان و خراسان شمالی: هر کدام ۴ مورد
استان چهارمحال و بختیاری: ۲ مورد
نامعلوم: ۲ مورد
استان بوشهر: ۱ مورد
بخش دوازدهم؛ اجرای حکم اعدام چهار زندانی در ملا ءعام
اعدام در ملا عام یک نقض آشکار کرامت انسانی است و باید به طور کامل از جوامع مدنی حذف شود. جمهوری اسلامی ایران از این نوع مجازات بهعنوان ابزاری سیاسی برای ایجاد رعب و ترس در جامعه استفاده میکند، که این امر با اصول دموکراتیک مغایرت دارد.
طبق این گزارش، در سال ۲۰۲۴ دستکم حکم اعدام ۴ زندانی در ملاعام اجرا شده است. هویت کامل این زندانیان برای هەنگاو احراز شده است. این اعدامها در شهرهای خمین (۲ مورد)، همدان (۱ مورد) و شاهرود (۱ مورد) انجام شده است.
بخش سیزدهم؛ تفکیک اعدامها بر حسب ماههای سال
طبق این گزارش، بیشترین موارد اجرای حکم اعدام در ماه اکتبر ۲۰۲۴ با ۱۶۰ مورد ثبت شده است. در ماه سپتامبر ۱۳۵ مورد و در ماه نوامبر ۱۲۸ مورد اعدام ثبت شده است. کمترین موارد اعدام در ماه فوریه با ۸ مورد گزارش شده است.
بخش چهاردهم؛ نتیجهگیری
اعدام در جمهوری اسلامی ایران نه تنها ابزاری برای اجرای مجازات کیفری، بلکه ابزاری برای سرکوب سیستماتیک، ایجاد رعب و وحشت و حذف گروههای بهحاشیهراندهشده است. سیاستهای حکومت در اجرای گسترده اعدام، بهویژه علیه اقلیتهای ملی، اتنیکی و گروههای محروم، گواهی بر استفاده ابزاری از مجازات اعدام برای تثبیت قدرت است.
سازمان حقوق بشری ههنگاو هشدار میدهد که:
افزایش اجرای احکام اعدام، بهویژه در میان اقلیتهای کُرد، تُرک و بلوچ، نشاندهنده تشدید سرکوب حکومتی در واکنش به اعتراضات مردمی و جنبش «ژن، ژیان، ئازادی» است.
اعدام کودکان و نوجوانان، اعدام زندانیان سیاسی و استفاده از اتهامات مبهم مانند “محاربه” و “افساد فیالارض” برای سرکوب مخالفان، مصداق بارز جنایت علیه بشریت است.
در همین راستا، ههنگاو از جامعه جهانی، نهادهای حقوق بشری و دولتهای دموکراتیک میخواهد:
١- تحریمهای هدفمندتری علیه مقامهای قضایی و امنیتی مسئول در اجرای احکام اعدام وضع کنند.
٢- پرونده اعدامهای گسترده در ایران را در نهادهای بینالمللی مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد بررسی کنند.
٣- برنامههای حمایتی بیشتری برای خانوادههای قربانیان اعدام و بازماندگان آنها ارائه دهند.
ههنگاو بر این باور است که جامعه بینالمللی موظف است اعدامهای گسترده جمهوری اسلامی را بهعنوان بخشی از سیاست سرکوب و کشتار سیستماتیک به رسمیت بشناسد و اقدام عملی در این زمینه انجام دهد.