گزارش هه‌نگاو از اعتصاب سراسری کامیون‌داران در ۱۳۰ شهر ایران
هه‌نگاو؛ چهار‌شنبه ٧ خرداد ۱۴۰۴
در پی فراخوان تشکلهای صنفی مستقل، اعتصاب گسترده کامیون‌داران و رانندگان وسایل نقلیه سنگین که از روز پنجشنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۱۸ مه ۲۰۲۵) آغاز شده بود، اکنون وارد هفتمین روز خود شده و ابعاد بی‌سابقه‌ای یافته است.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو با استناد به گزارشهای میدانی، منابع محلی، و داده‌های راستی‌آزمایی‌شده، ابعاد این اعتصاب سراسری را کە در هفتمین روز خود دستکم بە ۱۳۰ شهر ایران گسترش یافته و یکی از بزرگترین کنشهای صنفی و اعتراضی در دهه گذشته در بخش حمل‌ونقل محسوب می‌شود، در ارتباط با وضعیت حقوق صنفی، روند سرکوب، و پاسخ نهادهای حکومتی، بررسی و تحلیل کرده است
آغاز و گسترش اعتصاب
اعتصاب ابتدا از شهر بندرعباس آغاز شد و ظرف چند روز به مناطق مرکزی، شمالی، جنوبی، غربی و شرقی کشور رسید. در شهرهایی نظیر تهران، اصفهان، سنندج (سنه)، کرمانشاه (کرماشان)، شیراز، مشهد، تبریز، اهواز و زاهدان، کامیونها در پایانه‌ها متوقف شده‌اند و تصاویر متعددی از صف‌های طولانی خودروهای بیکار، پارک شده در حاشیه جاده‌ها و بنرهای اعتراضی منتشر شده است.
شبکه‌های اجتماعی، نقشی کلیدی در هماهنگی اعتراضها ایفا کرده‌اند و گزارشهای ویدیویی گسترده از مشارکت هماهنگ رانندگان، انسجام این جنبش اعتراضی را نشان می‌دهد.
مطالبات و دلایل اعتصاب
تحلیل حقوقی و صنفی اعتصابات نشان می‌دهد که رانندگان معترض با بحرانهای ساختاری متعددی روبه‌رو هستند که دولت نه تنها در رفع آنها ناکام بوده، بلکه در مواردی با اعمال سیاستهای ناعادلانه وضعیت را وخیمتر کرده است. اهم مطالبات کامیون‌داران عبارتند از:
افزایش سه نرخی و غیر شفاف قیمت گازوئیل و کاهش سهمیه سوخت یارانه‌ای از ۳۰۰۰ لیتر به ۵۰۰ لیتر بدون اطلاع‌رسانی قبلی
افزایش بی‌رویه قیمت قطعات و خدمات فنی از جمله لاستیک و تعمیرات
تناقض شدید بین نرخ کرایه حمل بار و هزینه‌های جاری رانندگان
مالیاتهای سنگین، جریمه‌های نامتناسب و فساد نهادینه‌شده در ایستهای بازرسی
نبود نهاد صنفی مستقل، مؤثر و غیرحکومتی برای نمایندگی از حقوق رانندگان
سرکوب و تهدید کنشگران صنفی و انکار مطالبات مشروع توسط دولت.
ابعاد جغرافیایی و مشارکت فراگیر
این اعتصاب سراسری در بیش از ١٣٠ شهر ایران، از بنادر جنوبی تا شهرهای شمالی و از استانهای مرکزی تا مناطق غربی و شرقی، به‌صورت همزمان به اجرا درآمدەاست. استانهای فارس، اصفهان، آذربایجان شرقی ، آذربایجان‌غربی (ارومیه)، خراسان رضوی، سیستان‌وبلوچستان، تهران، کُردستان، کرماشان، ایلام و لرستان از جمله مناطقی هستند که مستندات زیادی از حضور گسترده رانندگان در اعتراض ثبت شده است.
در مناطق مرزی نیز، کاهش چشمگیر تردد کامیونها و تانکرهای سوخت موجب نیمه‌تعطیلی گذرگاه‌های مرزی مهمی همچون باشماق (مریوان)، پرویزخان (قصرشیرین)، و تمرچین (پیرانشهر) شده است که پیامدهایی فراتر از مسائل صنفی و تاثیرات منطقه‌ای دارد
واکنش امنیتی و سرکوب
همزمان با گسترش اعتراضات، رویکرد دولت جمهوری اسلامی ایران نه تنها مبتنی بر پاسخ گویی و گفت‌وگو نبوده، بلکه با سرکوب سیستماتیک، ارعاب و برخورد امنیتی تشدید شده است.
در سنندج، نیروهای امنیتی با استفاده از گاز اشک‌آور و اسپری فلفل، تجمعهای اعتراضی را متفرق کرده و چند راننده را بازداشت کردند
در دهگلان، دستکم دو راننده معترض توسط نیروهای اطلاعاتی بازداشت شده‌اند
در اسلام‌آباد غرب (شاباد)، شهاب دارابی به دلیل حمایت از اعتصاب، با خشونت بازداشت شده است
در سنندج صدیق محمدی، در یکی از خیابانهای این شهر توسط نیروهای اداره اطلاعات بازداشت شدەاست
گزارشهایی از احضار تلفنی، تهدید و بازداشت رانندگان در سیرجان و کرمانشاه نیز منتشر شده است
سپاه پاسداران در بیانیه‌ای از بازداشت افرادی با اتهام «اخلال در امنیت جاده‌ای» خبر داده است.
موضع‌گیری تشکلها و واکنشهای اجتماعی
اتحادیه تشکلهای کامیون‌داران و رانندگان سراسر ایران، در بیانیه‌ای رسمی، ضمن حمایت کامل از اعتصاب و تاکید بر تداوم آن تا زمان تحقق مطالبات، اعلام کرد که:
«دولت به‌جای پاسخگویی به مطالبات مشروع، مسیر سرکوب و ارعاب را در پیش گرفته است؛ ما خواهان آزادی فوری و بی‌قید و شرط همکاران بازداشت‌شده خود هستیم.»
افزون بر این، صنوف دیگری از جمله نانوایان، معلمان، بازنشستگان صنعت فولاد و معدن، و کارگران مجتمع دخانیات گیلان در روزهای اخیر با اعلام همبستگی و برگزاری تجمعات، از اعتصاب کامیون‌داران حمایت کرده‌اند. این پیوستگی اجتماعی، نشانه‌ای از نارضایتی عمیق عمومی از سیاستهای اقتصادی، تبعیض ساختاری و نبود کانالهای قانونی برای اعتراض مسالمت‌آمیز است.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، ضمن تاکید بر حق بنیادین آزادی اجتماع، اعتراض مسالمت‌آمیز و مطالبات صنفی، هرگونه برخورد قهری با معترضان را نقض جدی تعهدات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در قبال میثاقهای حقوق بشری می‌داند.
هه‌نگاو با محکومیت صریح تهدید، بازداشت و خشونت علیه رانندگان معترض، از نهادهای بین‌المللی می‌خواهد تا با دقت این اعتصاب فراگیر را رصد کرده و جمهوری اسلامی را نسبت به مسئولیت خود در قبال حقوق صنفی و انسانی شهروندان پاسخ‌گو کنند.
