بیانیه ۱۷ ماه می، جرم‌انگاری و بیماری انگاری حیات جامعه کوئیر در ایران از مصادیق آپارتاید جنسیتی است
هه‌نگاو؛ جمعه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۳
روز ۱۷ ماه می‌به‌عنوان روز جهانی مبارزه با ستیز علیه جامعه کوئیر، فرصت مناسبی است تا توجه جهانی به حقوق و آزادی‌های جامعه کوئیر جلب شود. این روز، بهانه‌ای برای یادآوری و تاکید بر اهمیت احترام به تنوع انسانی و مقابله با تبعیض و سرکوب افراد به دلیل گرایش جنسی یا هویت جنسیتی‌شان است.
در ایران، جامعه کوئیر با چالش‌ها و سرکوبهای فراوانی مواجه است. افراد این جامعه نه تنها با تبعیض و خشونت اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند، بلکه قوانین و مقررات نیز به طور جدی آزادی‌ها و حقوق اساسی آنان را محدود می‌سازد. این محدودیت‌ها شامل مجازات‌های سنگین، حبس و حتی اعدام به دلیل گرایش جنسی یا هویت جنسیتی غیرمجاز است.
طبق قانون مجازات اسلامی، جمهوری اسلامی عمل جنسی میان دو همجنس را از طریق ماده ۲۳۵، ماده ۱۳۶، ماده ۲۳۶ و همچنین ماده‌های ۲۳۷ و ۲۳۸ از شلاق تا اعدام جرم‌انگاری کرده و بر مبنای درک همجنسگراستیزانه خود با فشار بر جامعه همجنسگرایان و دوجنسگرایان با بیماری‌انگاری از این گرایش‌های جنسی افراد متعلق به این جامعه را از عنفوان نوجوانی از طریق سیستم آموزشی، سلامت و سرکوب خود تحت فشار رفتن به مشاوره‌های «اصلاحی» که بر طبق استانداردهای جهانی مشاروه‌های ضد حقوق بشری هستند می‌‌گذارد.
همینطور جمهوری اسلامی بر اساس درک دوگانه و سُلب خود از مفهوم جنسیت، بیان جنسیتی آزادانه افراد، خاصه افراد متعلق به جامعه ترنس را، از طریق قوانین مربوط به حجاب اجباری جرم‌انگاری کرده و بر اساس درک بیماری‌انگارانه خود این جامعه را تحت فشار همان «مشاوره‌های اصلاحی» ضد حقوق بشری و غیر انسانی قرار می‌دهد. فرایند تطبیق و بازتایید جنسیت در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی هر‌چند به صورت قانونی وجود دارد، اما روند این نوع فرایند‌ها از طریق مشاوره‌های بیماری‌انگارانه و درک سلب و دوگانه جمهوری اسلامی از مفهوم جنسیت بسیار سخت و طاقت فرسا و حامل موارد متعدد جرم‌انگاری است.
این در سالهای گذشته بارها جمهوری اسلامی از طریق دستگیری، حبس و شکنجه جامعه اقلیت‌های جنسی و جنسیتی، و همینطور منتشرکردن نفرت‌پراکنی‌های دولتی علیه اعضای این جامعه، کوئیرستیزی موجود در جامعه را علیه آنها بسیج کرده است. در سالهای گذشته مضاف بر این همه، دستگیری فعالان این جامعه افزایش داشته است و همینطور که در موراد مشخص ساره صدیقی و الهام چوبدار مشاهده شد، برای آنها حتی جرمی دیگر از جمله “تبلیغ برای همجنسگرایی” را نیز تعریف کرده است.
در متن جنبش ژن ژیان ئازادی (زن زندگی آزادی) برای اولین بار جامعه اقلیت‌های جنسی و جنسیتی در ایران از طریق حضور خیابانی توانستند اعلام حضور سیاسی و اجتماعی خود را در سطح جنبش‌های خیابانی را رقم بزنند، هه‌نگاو با مشاهده نقض حقوق بشر آحاد این جامعه در متن این جنبش از افزایش فشارها و سرکوبهای حکومتی علیه این بخش از جامعه ابراز نگرانی می‌کند، این در حالی است که به خاطر فضای کوئیرستیز موجود در قاطبه جامعه مردسالار، به طور عموم خانواده‌ها و عموم جامعه نیز از حمایت از اعضای این جامعه خود داری کرده و به صورت عملی این جامعه را به سمت انزوای بیشتر می‌برند.
۱۷ ماه می‌در فضای بین‌المللی از سال ۲۰۰۵ میلادی به مناسبت مبارزه با ستیز علیه جامعه همجنسگرایان نام‌گذاری شد و بعدها این روز شامل مبارزه با ستیز علیه جامعه دوجنسگرایان، جامعه ترنس و میان‌جنسی نیز شد. هه‌نگاو روز ۱۷ ماه می، روز جهانی مبارزه با ستیز علیه جامعه اقلیت‌های جنسی و جنسیتی را پاس داشته و از جامعه مدنی وحقوق بشری ایران می‌خواهد، تلاش کنند در متن جنبش زن زندگی آزادی، توجه ویژه‌ای به مساله حذف اجتماعی و نقض سازماندهی شده حقوق بشر جامعه کوئیر ایران تحت قوانین جمهوری اسلامی داشته باشند.
هه‌نگاو حذف اجتماعی و سیاسی جامعه کوئیر ایران از طریق جرم‌انگاری، بیماری‌انگاری و همچنین به انزاوکشیدن‌های اجتماعی از مصادیق مشخص وجود آپارتاید حنسیتی در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ارزیابی می‌کند و از جامعه حقوق بشری و مدنی ایران می‌خواهد نسبت به این حذف سیستماتیک بی‌تفاوت نباشند. بیایید به این باور برسیم که هر فرد حق دارد زندگی کند و خودش باشد، بدون اینکه از سوی جامعه یا حکومت تهدید شود. تنها از طریق احترام به حقوق انسانی و مقابله با تبعیض است که می‌توانیم دنیایی بهتر و برابرتر برای همه بسازیم.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو
۱۷ می۲۰۲۴
