بیانیه سازمان حقوق بشری هه‌نگاو به مناسبت دومین سالگرد جمعه خونین زاهدان و خاش
سازمان حقوق بشر هەنگاو در دومین سالگرد جمعه خونین زاهدان و خاش، همدردی عمیق خود را با خانواده‌های جان‌باختگان، مجروحان و زندانیان این کشتار وسیع ابراز می‌دارد و همزمان، بار دیگر بر لزوم اجرای عدالت و محاکمه عاملان و آمران این جنایت تأکید می‌کند. در تاریخ ۸ مهر ۱۴۰۱ مصادف با ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲ ، مردم زاهدان و خاش، در اعتراض به تجاوز فرمانده نیروی انتظامی به دختری ۱۵ ساله از اهالی چابهار و همچنین تبعیض‌های سیستماتیک و سرکوب‌های ساختاری که سال‌هاست مردم سیستان و بلوچستان را هدف قرار داده است، به خیابان‌ها آمدند.
این اعتراضات مسالمت‌آمیز، که در بستر جنبش سراسری ژن، ژیان، ئازادی و در مواجهه با تجاوز به ماهوی نوجوان شکل گرفته بود، با سرکوب گسترده و استفاده مفرط از نظامی‌گری توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی مواجه شد. نیروهای مسلح حکومتی با استفاده از سلاحهای گرم به‌طور مستقیم به سوی جمعیت غیرمسلح و بی‌دفاع شلیک کردند. در نتیجه، ده‌ها تن از جمله زنان، جوانان و کودکان جان خود را از دست دادند و صدها نفر دیگر مجروح شدند. این کشتار بی‌رحمانه که به «جمعه خونین زاهدان» شناخته می‌شود، مصداق بارز «جنایت علیه بشریت» است.
سازمان حقوق بشر هەنگاو بر این باور است که استفاده تورم‌آمیز حکومت از خشونت و سلاحهای کشنده علیه معترضان غیرمسلح علاوه بر نقض فاحش حق حیات و حق آزادی تجمعات مندرج در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، به واسطه ماهیت گسترده و نظام‌مند آن و وجود طرحی تایید شده از سوی مقامات ارشد حکومتی علیه جمعیتی غیر نظامی بنابر ماده ۷ معاهده رم، مصداق جنایت علیه بشریت و مستلزم پیگرد و محاکمه عاملان آن از سوی دادگاههای داخلی و بین المللی است.
هه‌نگاو بر این باورست که این فاجعه علاوه بر تجاوز به حقوق فردی و انسانی مردم زاهدان و خاش، نمادی از سرکوب سیستماتیک علیه اقلیت‌های اتنیکی و مذهبی در ایران است. مردم بلوچ، که دهه‌هاست با تبعیض، فقر، و محرومیت مواجه هستند، در این روز بار دیگر هدف سرکوب خشونت‌بار حکومت قرار گرفتند. این سرکوب‌ها بخشی از یک روند گسترده‌تر و ساختاری است که در طول دهه‌ها علیه اقلیت‌های اتنیکی و مذهبی تحت ستم در ایران اعمال شده است.
جنبش ژن، ژیان، ئازادی، که با اعتراضات به قتل ژینا امینی در سال ۱۴۰۱ آغاز شد، به سرعت به یک جنبش ملی و جهانی برای مبارزه با تبعیض و سرکوب علیه تمامی اقشار جامعه ایران تبدیل شد. این جنبش با تأکید بر حقوق زنان، جامعە کوئیر، اقلیت‌های ملی/ اتنیکی و مذهبی، و اقشار به‌حاشیه رانده‌شده، نقطه عطفی در مبارزات آزادی‌خواهانه مردم ایران به شمار می‌رود.
.
سازمان حقوق بشر هەنگاو از جامعه بین‌المللی، نهادهای حقوق بشری و سازمان ملل متحد می‌خواهد که برای تحقق عدالت و محاکمه مسئولان این جنایات، گام‌های عملی و فوری بردارند. عدم پاسخگویی به این جنایت، نقض تعهدات بین‌المللی در زمینه حقوق بشر است و جامعه جهانی باید حکومت ایران را برای اقدامات جنایت‌کارانه علیه مردم خود، به‌ویژه اقلیت‌های اتنیکی و مذهبی، به محاکمه بکشاند.
هەنگاو تأکید می‌کند که آنچه در جمعه خونین زاهدان و خاش رخ داد، نه تنها رویدادی منطقه‌ای، بلکه بخشی از مبارزه‌ای گسترده‌تر علیه سرکوب‌های ساختاری، تبعیض‌های اتنیکی و مذهبی، و نقض گسترده حقوق بشر در ایران است. ما بر اهمیت همبستگی مردم ایران، از کردستان تا بلوچستان، تأکید داریم و باور داریم که تنها از طریق همبستگی و مبارزه مشترک بر سر مبانی حقوق بشر می‌توان به سوی آینده‌ای عادلانه و آزاد در ایران و جهان حرکت کرد؛ آینده‌ای که در آن هیچ‌کس به دلیل جنسیت یا گرایش جنسی، تعلق اتنیک یا مذهبی و همچنین به دلیل خداناباوری یا باورهای سیاسی خود مورد سرکوب و تبعیض قرار نگیرد.
