بیانیه سازمان حقوق بشری هه‌نگاو به مناسب روز جهانی حق بر زبان مادری
هه‌نگاو: سازمان حقوق بشری هه‌نگاو در آستانه ۲۱ فوریه روز جهانی زبان مادری با انتشار بیانیه‌ای ضمن دفاع از حق بر زبان مادری، سیاست وحدت زبانی و نگرش امنیتی به زبان کُردی را محکوم و خواستار رسیدگی به اتهامات زهرا محمدی بر اساس استانداردهای یک رسیدگی منصفانه در یک دادگاه علنی است.
متن کامل بیانیه به شرح زیر است؛
حق بر زبان مادری یکی از بنیادین‌ترین حقوق انسانی بخصوص در یک کشور متکثر اتنیکی-زبانی است. هدف از این حق چگونگی برخورداری اقلیت‌های زبانی در شرایط جامعه‌ای است که یک زبان واحد وجود ندارد و این حق را ایجاد می‌کند که اقلیت‌های زبانی بجای استفاده از زبان اکثریت بتوانند از زبان مادری خود بویژه در آموزش استفاده بکنند.
اهمیت حق بر زبان مادری و عدم تبعیض در اعمال آن بوضوح در اسناد جهانی حقوق بشر -صرفنظر از اسناد منطقه‌ای- مثلا ماده ۲ اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده ۲۶ میثاق حقوق مدنی و سیاسی سازمان ملل متحد مورد توجه قرار گزفته است. اهمیت این حق حتی نمود بارزی در رویه قضایی بین‌المللی یافته مثلا کمیته حقوق بشر سازمان ملل متحد - به عنوان ناظر بر اجرای میثاق حقوق مدنی- در رسیدگی به شکایت یکی از اتباع ازبکستان علیه این کشور، اعلام داشت که حق آموزش به زبان مادری حقوق اساسی در حفظ فرهنگ یک اقلیت بشمار می‌آید.
حق بر آموزش به زبان مادری نه تنها حافظ هویت جمعی اقلیت‌های زبانی می‌باشد بلکه بلحاظ فردی عنصر حیاتی در ارتقای تحصیلی و یادگیری زبان‌های دیگر بشمار می‌آید. محرومیت سیستماتیک از این حق و اصرار بر وحدت زبانی عدم برخورداری از فرصت برابر در مشارکت در جامعه و به حاشیه راندن جمعیت قابل توجهی از افراد بویژه در شرایط کشوری نظیر ایران را در پی دارد.
زبان کُردی، در کنار سایر اقلیت‌های زبانی، در ایران همواره از بدو دولت-ملت سازی و مفهوم نوین دولت قربانی رژیم وحدت زبانی و انکار بوده است. این سیاست جزم اندیشانه با توجیه تجزیه طلبی و جدایی طلبی در دوره زعامت جمهوری اسلامی تشدید شده به نحوی که دستگاه‌های امنیتی با سیطره کامل بر سیاست‌های کلان آموزشی، فرهنگی و قضایی هیچ‌گاه اجازه برخورداری از حق بر زبان مادری حتی در مفهوم حداقلی مندرج در اصل ۱۵ قانون اساسی را نداده‌اند. انکار سیستماتیک زبان کُردی در جمهوری اسلامی همواره با ارعاب، سناریوسازی و احکام سنگین قضایی مواجه شده است. به نحوی که طی یک سال اخیر چندی از فعالین و مدرسان زبان کُردی بدوا توسط نهادهای امنیتی بصورت خودسرانه بازداشت و از کلیه حقوق شهروندی محروم و متعاقبا با احکام سنگین زندان توسط دادگاه‌های انقلاب مواجه شده اند.
جدیدترین قربانی سناریوسازی نهادهای امنیتی در کُردستان زهرا محمدی معلم زبان کُردی است که با تایید ۵ سال حبس تعزیری بدلیل آموزش زبان کُردی توسط دادگاه تجدید نظر استان کُردستان مواجه است.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو ضمن دفاع از حق بر زبان مادری، سیاست وحدت زبانی و نگرش امنیتی به زبان کُردی را محکوم و خواستار رسیدگی به اتهامات زهرا محمدی بر اساس استانداردهای یک رسیدگی منصفانه در یک دادگاه علنی است.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو
۲۰ فوریه ۲۰۲۱
۲ اسفند ۱۳۹۹
