نقض نظام مند حقوق کار در سایه سرکوب و تبعیض
همزمان با فرا رسیدن اول ماه مه، روز جهانی کارگر، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو ضمن ادای احترام به کارگران و زحمتکشان، به‌ویژه آنان که در مناطق محروم و تحت ستم با تبعیض ساختاری و سیاستهای فرودست‌ساز اقتصادی مواجه‌اند، نگرانی عمیق خود را نسبت به تشدید سرکوبهای سیستماتیک علیه کارگران در ایران ابراز می‌دارد.
در سال گذشته، شمار قابل توجهی از فعالان کارگری از سوی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت، تهدید، احضار یا از کار اخراج شده‌اند. در غیاب آمار رسمی و شفاف، امکان ترسیم تصویری جامع از گستره این سرکوبها وجود ندارد، اما مستندسازیهای سالهای اخیر حاکی از تداوم و گسترش برخوردهای امنیتی با فعالیتهای صنفی و مطالبات کارگران است.
در چنین بستری، انفجار مرگ بار در بندر رجایی بندرعباس، یکی از جدیترین فجایع کاری سالهای اخیر به شمار می‌رود. این حادثه منجر به کشته و مجروح شدن صدها تن از کارگران و شهروندان شد و همچنان ابعاد دقیق و شمار نهایی قربانیان آن به دلیل عدم شفافیت نهادهای رسمی اعلام نشده است. شواهد اولیه حاکی از نقض گسترده استانداردهای ایمنی، نبود نظارت مؤثر، و کوتاهی نهادهای مسئول در پیشگیری از وقوع چنین حادثه‌ای است.
هه‌نگاو ضمن ابراز همدردی با خانوادههای جان باختگان و آسیب دیدگان این فاجعه، تاکید می‌کند که عدم پاسخ گویی، فقدان تحقیقات مستقل و عدم دسترسی عمومی به اطلاعات، مصداق نقض حق دسترسی به حقیقت و عدالت است. این حادثه نه تنها نمادی از فروپاشی الزامات ایمنی کار، بلکه بازتابی از سلب کرامت انسانی کارگران در نظام اقتصادی موجود است.
همزمان، اعتراضات مسالمت آمیز کارگران، بازنشستگان و رانندگان در واکنش به گرانی، تاخیر در پرداخت دستمزد و ناامنی شغلی، نه تنها مورد توجه قرار نگرفته، بلکه با اتهامات امنیتی، بازداشت و سرکوب ساختاری پاسخ داده شده است.
جمهوری اسلامی ایران به‌طور سیستماتیک گروههای مختلف اجتماعی از جمله زنان، اقلیتهای جنسی و جنسیتی، دگراندیشان، مخالفان سیاسی، و اقلیتهای مذهبی و اتنیکی/ملی را از حقوق اقتصادی و اجتماعی محروم کرده و با حذف آنها از نظامهای حمایتی، ساختار تبعیض و حاشیه‌نشینی را بازتولید می‌کند. تنها ۱۸ درصد از زنان در ایران به بازار کار رسمی دسترسی دارند؛ آماری که در مورد جامعه کوئیر به دلیل فقدان شناسایی حقوقی و سرکوب شدید، اساسا ثبت نمی‌شود. جامعه بهایی از تحصیل در دانشگاهها محروم است و اموال بسیاری از اعضای آن مصادره می‌شود. پدیده‌هایی چون کولبری و سوختبری نیز محصول مستقیم تقاطع تبعیض اتنیکی-ملی و سیاستهای هدفمند فرودست‌سازی هستند.
در چنین شرایطی، شماری از فعالان کارگری از جمله ناهید خداجو، هاجر سعیدی، نسرین جوادی، شریفه محمدی، ریحانه انصاری‌نژاد، داود رضوی و ابراهیم مددی در زندانهای جمهوری اسلامی به‌سر می‌برند. شریفه محمدی به حکم اعدام محکوم شده و در معرض خطر جدی قرار دارد.
بر اساس اصول مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حق کار، دستمزد منصفانه، برخورداری از رفاه و امنیت شغلی، و آزادی ایجاد تشکل‌های صنفی از جمله حقوق بنیادین بشر به‌شمار می‌روند. اما این حقوق در ایران به‌طور سیستماتیک نقض می‌شوند.
هه‌نگاو در روز جهانی کارگر، ضمن حمایت قاطع از فعالیت مستقل نهادهای صنفی و سندیکایی و دفاع از فعالان کارگری زندانی، از جامعه جهانی، سازمان جهانی کار و نهادهای بین‌المللی حقوق بشری می‌خواهد:
اقدام فوری برای توقف اجرای حکم اعدام شریفه محمدی
آزادی بی‌قید و شرط فعالان کارگری بازداشت‌شده
ثبت و ارائه موارد نقض حقوق صنفی در سازوکارهای بین‌المللی حقوق بشر
ایجاد حمایتهای هدفمند از کارگران حاشیه‌ای، از جمله زنان، کولبران، سوختبران، و قربانیان تبعیض ساختاری
اعمال فشار حقوقی و دیپلماتیک بر دولت جمهوری اسلامی برای رعایت اصول بنیادین حقوق کار و پایان دادن به سرکوب نهادهای مستقل صنفی.
