گزارش سالانه: نقض گسترده حقوق بشر در ایران طی سال ۲۰۲۴
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو با انتشار گزارشی جامع از وضعیت حقوق بشر در ایران طی سال ۲۰۲۴، به ابعادنگران‌کننده نقض حقوق بنیادین شهروندان پرداخته است. این گزارش آماری، که بر اساس داده‌های ثبت‌شده درمرکز آمار و اسناد این سازمان تدوین شده، تصویری از افزایش اعدام‌ها، بازداشت‌های خودسرانه، خشونت سیستماتیک و موارد دیگر از نقض حقوق بشر در سراسر ایران ارائه می‌دهد.
طبق داده‌های ثبت‌شده در مرکز آمار و اسناد این سازمان، در سال ۲۰۲۴:
۹۰۱ زندانی اعدام شده‌اند.
۳۳۹ کولبر کشته یا زخمی شده‌اند.
۵۷ شهروند قربانی انفجار مین و مواد منفجره شده‌اند.
۲۲ زندانی در زندان‌های ایران جان باخته‌اند.
۱۲۳۵ شهروند با هویت احراز شدە بازداشت شده‌اند.
۳۳ فعال سیاسی و معترض به اعدام محکوم شده‌اند.
۴۶۸ فعال سیاسی به مجموعاً ۱۶۸۲ سال و ۷ ماه و ۲۰ روز حبس تعزیری، ۹۴ سال حبس تعلیقی، و۲۵۴۷ ضربه شلاق محکوم شده‌اند.
دست‌کم ۱۸۲ زن به دلیل خشونت خانگی توسط اعضای خانواده خود کشته شده‌اند.
جزئیات گزارش تفصیلی هه‌نگاو درباره هر موضوع در روزهای آتی منتشر خواهد شد.
اعدام دست‌کم ۹۰۱ زندانی در سال ۲۰۲۴
طبق اطلاعات ثبت‌شده، طی این سال حکم اعدام ۹۰۱ زندانی در زندان‌های مختلف ایران اجرا شده است که هویت ۸۵۲ نفر از آنان توسط هه‌نگاو احراز شده است.
از میان اعدام‌شدگان، ۱۳ نفر به اتهام فعالیت‌های سیاسی، مذهبی یا شرکت در اعتراضات جنبش «ژن، ژیان،ئازادی» اعدام شده‌اند که ۱۰ نفر از آنان زندانیان کُرد بوده‌اند.
۱۸۳ زندانی کُرد (۲۰.۵٪کل‌آمار)، ۱۱۹ زندانی تُرک (۱۳٪) و ۱۱۰ زندانی بلوچ (۱۲٪) اعدام شده‌اند. همچنین ۵۸ زندانی لُر، ۳۰ زندانی گیلک، و ۷۳ زندانی افغان جزو اعدام‌شدگان بوده‌اند.
حکم اعدام ۳۰ زن و ۵ کودک که در زمان ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال سن داشتند، اجرا شده است.
جرایم منجر به اعدام
بیشترین اعدام‌ها به جرایم مرتبط با مواد مخدر اختصاص داشته است:
۴۷۲ نفر (۵۲٪ از کل اعدام‌ها) به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر.
۳۶۷ نفر به اتهام قتل عمد.
وضعیت زندان‌ها: جان‌باختگان در سال ۲۰۲۴
بر اساس داده‌های ثبت‌شده توسط سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، در سال ۲۰۲۴ دست‌کم ۲۲ زندانی در زندان‌هایایران جان خود را از دست داده‌اند. از این تعداد:
۹ نفر بر اثر شکنجه جان باخته‌اند، که شامل ۵ زندانی کُرد، ۲ زندانی بلوچ و ۲ زندانی تُرک و گیلک می‌شود.
۸ نفر به دلیل عدم دسترسی به خدمات پزشکی یا تعلل در انتقال به مراکز درمانی فوت کرده‌اند.
۵ نفر نیز بر اثر خودکشی در زندان جان خود را از دست داده‌اند.
از این تعداد، ۴ نفر از زندانیان سیاسی (شامل ۳ زندانی کُرد و ۱ زندانی بلوچ) جان باخته‌اند. سایرجان‌باختگان شامل:
۶ نفر به اتهام جرایم عادی،
۲ نفر به اتهام سرقت،
۴ نفر به اتهام قتل عمد،
۵ نفر به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر، و ۱ نفر به اتهام آدم‌ربایی بوده‌اند.
برزین حمزه‌زاده، کودک ۱۶ ساله اهل سردشت، و مهران کرمی، شهروند کُرد اهل تکاب، از بازداشت‌شدگان جنبش «ژن، ژیان، ئازادی» بودند که زیر شکنجه جان باختند.
طبق آمار هه‌نگاو:
۴۱٪ جان‌باختگان (۹ نفر) زندانیان کُرد،
۶ نفر بلوچ،
۴ نفر تُرک و ۲ نفر گیلک بوده‌اند.
در مورد یک زندانی که در تهران فوت کرده است، اطلاعات دقیقی موجود نیست و تنها رسانه‌های حکومتی آن راگزارش داده‌اند.
بازداشت‌های غیرقانونی: ثبت هویت ۱۲۳٥ بازداشتی
در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۱۲۳۵ شهروند توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت یا ربوده شده‌اندکه هویت کامل آنان برای هه‌نگاو احراز شده است.
از مجموع بازداشت‌شدگان؛
٦٣٠ نفر (٥١٪) کُرد
۲۰۰ نفر (۱۶.۵٪) بلوچ
۱۱۳ نفر تُرک
۳۹ نفر گیلک
۳۸ نفر لُر و ۲۶ نفر عرب بوده‌اند.
همچنین:
۴۵ کودک و نوجوان زیر ۱۸ سال بازداشت شده‌اند که شامل ۲۱ نفر بلوچ، ۲۰ نفر کُرد، ۲ نفر لُر و ۲ نفر تُرک می‌باشند.
از بازداشت‌شدگان، ۱۳٧ نفر زن، ۳۴ نفر معلم و استاد دانشگاه، ۳۱ دانشجو، ۳٧ فعال رسانه‌ای، ۲۸هنرمند، و ۳۸ نفر از اعضای خانواده‌های دادخواه بوده‌اند.
در میان بازداشت‌شدگان، ۱۲۷ فعال مذهبی نیز شناسایی شده‌اند:
۷۶ نفر از اهل سنت، که اکثریت آنها کُرد و بلوچ هستند،
۲۷ نفر از بهاییان،
۱۰ نفر نوکیش مسیحی و ۳ نفر از جامعه یارسان بوده‌اند. سایر بازداشت‌شدگان از شیوخ گنابادی و پیروان جریان یمانی هستند.
قربانیان انفجار مین و مواد منفجره
در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۵۷ شهروند در ایران قربانی انفجار مین یا مواد منفجره شده‌اند. این مین‌ها شامل باقی‌مانده‌های جنگ ایران و عراق و مین‌های کاشته‌شده توسط سپاه پاسداران بوده است.
از این تعداد:
۱۹ نفر جان خود را از دست داده‌اند.
۳۸ نفر مجروح یا دچار قطع عضو شده‌اند.
جزئیات قربانیان:
۲۳ نفر از آنان شهروندان کُرد بوده‌اند.
۱۷ نفر اتباع افغانستان بوده‌اند.
بیشترین قربانیان شامل ۱۵ شهروند عادی و ۱۶ نفر سوخت‌بر و کولبر بوده‌اند.
۶ نفر از نیروهای نظامی جمهوری اسلامی نیز قربانی انفجار مین شده‌اند.
در میان قربانیان:
۵ کودک و ۴ زن نیز آسیب دیده‌اند که این تعداد ۱۵.۸٪ از کل قربانیان را تشکیل می‌دهد.
این آمار نشان‌دهنده ادامه مخاطرات مین‌های زمینی برای شهروندان ایران، به‌ویژه در مناطق مرزی وکمتر توسعه‌یافته است.
صدور احکام سنگین: اعدام، حبس و شلاق برای فعالان سیاسی، مدنی و مذهبی
در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۵۰۶ فعال سیاسی، مذهبی و مدنی توسط دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران محاکمه و به مجازات‌هایی از جمله اعدام، حبس و شلاق محکوم شده‌اند.
۳۸ نفر از این افراد به اعدام محکوم شده‌اند که احکام ۵ نفر از آنان در دادگاه تجدیدنظر نقض شده است.
از میان ۳۳ نفر که همچنان با حکم اعدام روبرو هستند:
۱۱ نفر کُرد،
۲ نفر تُرک،
۴ نفر بلوچ و ۲ نفر عرب بوده‌اند.
سه زن زندانی به نام‌های پخشان عزیزی، وریشه مرادی و شریفه محمدی نیز به اعدام محکوم شده‌اند. اگرچه حکم شریفه محمدی نقض شده است، دو نفر دیگر همچنان با خطر اجرای حکم مواجه‌اند.
علاوه بر این:
۴۶۸ فعال سیاسی، مذهبی و مدنی به حبس، شلاق و محرومیت‌های اجتماعی محکوم شده‌اند.
بیش از ۳۰٪ از محکومان (۱۵۳ نفر) شهروندان کُرد و ۱۳۲ نفر دیگر از اقلیت‌های ملی و مذهبی از جمله ترک‌های آذری، بلوچ‌ها، عرب‌ها، لُرها و گیلک‌ها بوده‌اند.
بیشترین محکومان مذهبی شامل ۴۱ شهروند بهایی بوده‌اند.
این فعالان در مجموع به:
۱۶۸۴ سال و ۸ ماه و ۲۰ روز حبس تعزیری،
۱۳۸۵ ضربه شلاق و ۱۶ سال حبس تعلیقی محکوم شده‌اند.
در میان محکومان:
۵ کودک به حبس و شلاق و ۱۳۴ زن به اعدام، حبس یا شلاق محکوم شده‌اند که این رقم ۲۶.۵٪ از کل محکومان را شامل می‌شود.
افزایش چشمگیر قربانیان کولبری: ۳۳۹ کشته و زخمی
بر اساس آمار هه‌نگاو، در سال ۲۰۲۴، کشتار کولبران به شکل قابل‌توجه‌ی افزایش یافته است:
۵۷ کولبر و کاسبکار کشته و ۲۸۲ کولبر زخمی شده‌اند.
از این تعداد:
۸۱٪ (۴۲ کشته و ۲۳۱ زخمی) با شلیک مستقیم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قربانی شده‌اند.
سایر موارد ناشی از انفجار مین، سقوط بهمن، سرمازدگی و دیگر حوادث طبیعی بوده است.
جزئیات بیشتر:
یک کولبر ۱۵ ساله جان باخته و ۱۸ کودک کولبر نیز مجروح شده‌اند.
بیشترین تعداد قربانیان در استان کُردستان (سنه) با ۱۵۷ مورد و استان کرمانشاه (کرماشان) با ۱۵۰ مورد ثبت شده است.
این آمار نشان‌دهنده افزایش خشونت‌های ساختاری علیه کولبران، به‌ویژه در مناطق مرزی است.
کشته شدن ۱۸۲ زن در سال ۲۰۲۴
بر اساس داده‌های مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، در سال ۲۰۲۴ میلادی، قتل دست‌کم ۱۸۲زن در ایران به ثبت رسیده است. از این تعداد، ۲۸ مورد (۱۵.۵٪) با انگیزه‌های مرتبط با آنچه “ناموس” خوانده می‌شود، رخ داده است.
استان‌های با بالاترین آمار زن‌کشی:
تهران: ۴۶ مورد
فارس: ۱۵ مورد
آذربایجان شرقی: ۱۳ مورد
خراسان رضوی: ۱۲ مورد
ایلام: ۹ مورد
بیشتر این قتل‌ها توسط نزدیک‌ترین افراد به قربانیان، شامل همسر، همسر سابق، پدر، برادر، و سایر اعضایخانواده انجام شده‌اند.
بررسی وضعیت حقوق بشر در سال ۲۰۲۴
گزارش هه‌نگاو از نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران طی سال ۲۰۲۴ تصویری تکان‌دهنده از بحران حقوق بشری در کشور ارائه می‌دهد.
افزایش چشمگیر اعدام‌ها،
بازداشت‌های خودسرانه و تشدید خشونت علیه اقشار آسیب‌پذیر، از جمله زنان، کولبران، و فعالان مدنی، تنهابخشی از این بحران است.
علاوه بر این، تبعیض‌های ملی، اتنیکی، جنسی، جنسیتی، و مذهبی، همراه با سرکوب شدید فعالان سیاسی و مدنی، نشان‌دهنده فقدان عدالت و آزادی بیان در ایران است.
این وضعیت، ضرورت اقدام فوری جامعه جهانی و نهادهای مدافع حقوق بشر را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو تاکید می‌کند که جامعه جهانی باید با تکیه بر اصول “مسئولیت حمایت”، فشار بیشتری برای توقف این نقض‌های گسترده اعمال کند.
زن‌کشی و سیاست‌های جمهوری اسلامی
سیاست‌های جمهوری اسلامی نسبت به زنان، نشان از نقض سیستماتیک حقوق زنان و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی دارد. در این سیاست‌ها:
حیات زنان در تمامی ابعاد سیاسی و اجتماعی بی‌ارزش تلقی می‌شود.
زن‌کشی ساده و بی‌هزینه است.
انگیزه‌های زن‌ستیزانه و ناموسی به جای تقبیح، در سایه این نظام تقویت می‌شوند.
جمهوری اسلامی نه تنها با سیاست‌های خود باعث عادی‌سازی این خشونت‌ها شده، بلکه با سرکوب و دستگیری فعالانی که برای آشکار کردن این خشونت‌ها تلاش می‌کنند، مانع تغییرات بنیادین در این حوزهمی‌شود.
هه‌نگاو هشدار می‌دهد که آمار واقعی زن‌کشی‌ها به مراتب بیشتر از ارقامی است که در اخبار و رسانه‌ها منتشرمی‌شود. همچنین عدم وجود آمار دقیق درباره سطح خشونت سیاسی و اجتماعی علیه اقلیت‌های جنسی وجنسیتی در ایران، نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است.
سازمان حقوق بشری هه‌نگاو از جامعه جهانی و مردم ایران می‌خواهد تا به عادی‌سازی قتل زنان و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی اعتراض جدی کنند. این سازمان تأکید می‌کند که حمایت از فعالانی که در مقابله با این خشونت‌ها و تلاش برای افشای آنها دست به عمل می‌زنند، ضروری است. هه‌نگاو خواستار اقداماتی قاطع و مؤثر از سوی جامعه جهانی و نهادهای حقوق بشری است تا این وضعیت وحشتناک متوقف شود و حقوق انسانی زنان و اقلیت‌ها به طور کامل مورد احترام قرار گیرد.
