بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران؛ سمینار تخصصی هه‌نگاو در اسلو
هه‌نگاو؛ سه‌شنبه ۱۲ فروردین ۱۴۰۴
سمینار تخصصی سازمان حقوق بشری هه‌نگاو درباره وضعیت حقوق بشر در ایران، با تمرکز بر سرکوب اقلیتهای ملی/اتنیکی، مذهبی و جامعه کوئیر، روز شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۴ (۲۹ مارس ۲۰۲۵) در شهر اسلو، نروژ برگزار شد.
این نشست، که به سه زبان انگلیسی، نروژی و کُردی و با حضور نمایندگان چندین سازمان حقوق بشری و حزب سیاسی برگزار شد، شامل ارائه گزارشهای تحلیلی، سخنرانیهای تخصصی و یک پنل گفتگو .درباره سیاستهای سرکوبگرایانه جمهوری اسلامی علیه اقلیتها در ایران بود
بررسی وضعیت سرکوب اقلیتهای ملی/اتنیکی و مذهبی
در بخش نخست این سمینار، سخنرانان به ساختارهای تبعیض‌آمیز در ایران و تأثیر آن بر اقلیتهای ملی/اتنیکی و مذهبی پرداختند.
شلر باپیری، عضو هیئت مدیره هه‌نگاو، در سخنرانی افتتاحیه با تاکید بر وخامت وضعیت حقوق بشر در ایران، به نقش تبعیض سیستماتیک در سرکوب اقلیتها اشاره کرد. او با تاکید بر اهمیت مستندسازی، از جامعه مدنی و سازمان‌های بین‌المللی خواست که برای بازتاب نقض حقوق بشر و افشای سیاستهای سرکوبگرایانه جمهوری اسلامی نقش فعالی ایفا کنند.
سیروان قادرزادە، یکی از اعضای هه‌نگاو، در سخنرانی خود به سازوکارهای قانونی سرکوب در جمهوری اسلامی ایران پرداخت و توضیح داد که چگونه قوانین ایران به ابزاری برای مشروعیت بخشی به سرکوب مخالفان، فعالان و اقلیتها تبدیل شده است. او همچنین به سرکوب مضاعف علیه اقلیتهای ملی/اتنیکی اشاره کرد و گفت که هرگونه اعتراض این گروه‌ها با سرکوب سیستماتیک، بازداشت و اعدام مواجه می‌شود.
در ادامه، اسعد فتاحی، مسئول هیئت مدیره هه‌نگاو، گزارشی تحلیلی از آمار بازداشت‌ها، اعدامها و مرگهای مشکوک در زندانهای ایران طی سال ۲۰۲۴ ارائه کرد. او این آمار را بر اساس تفکیک اقلیتهای ملی/اتنیکی و مذهبی تحلیل کرد و نشان داد که سرکوب در این مناطق روندی فزاینده داشته است.
سرکوب مضاعف: اقلیتهای جنسی و جنسیتی در ایران
یکی از موضوعات محوری سمینار، وضعیت جامعه کوئیر در ایران و نقض سیستماتیک حقوق آنان بود.
مینا خانی، عضو ارشد هه‌نگاو، در سخنرانی خود با عنوان «موجودیت ال‌جی‌بی‌تی‌کیو در ایران: قانون، جامعه و مقاومت برای بقا»، به سیاستهای سرکوبگرایانه جمهوری اسلامی علیه جامعه کوئیر پرداخت. او توضیح داد که چگونه جرم‌انگاری هویت، پزشکینه‌کردن افراد کوئیر و حذف اجتماعی آنها، سه ستون اصلی سرکوب این جامعه در ایران را تشکیل می‌دهند.
نقش مستندسازی در افشای نقض حقوق بشر
ژیلا مستاجر، از مدیران هه‌نگاو، در بخش بعدی سمینار، درباره اهمیت مستندسازی موارد نقض حقوق بشر و نقش هه‌نگاو در این حوزه سخن گفت. او به چالشهای پیش روی فعالان حقوق بشر، از جمله تهدیدهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران علیه اعضای هه‌نگاو اشاره و تاکید کرد که این تهدیدها مانع ادامه فعالیتهای این سازمان نشده است. او افزود که هه‌نگاو همچنان به تلاش خود برای رساندن صدای قربانیان سرکوب به جهان و نهادهای بین‌المللی ادامه خواهد داد.
پنل تخصصی درباره سرکوب اقلیتهای ملی/اتنیکی
در بخش بعدی، پنلی تخصصی با تمرکز بر سرکوب اقلیتهای ملی/اتنیکی در ایران برگزار شد که مدیریت آن را هانی میرلاشاری، فعال حقوق بشر بلوچ بر عهده داشت. در این پنل، مریم امیری‌فرد، برهم آزادی و مینا خانی، هر یک از زاویه‌ای متفاوت به بررسی سیاستهای سرکوبگرایانه جمهوری اسلامی پرداختند.
مریم امیری‌فرد، فعال حقوق بشر بلوچ، با اشاره به محرومیت سیستماتیک شهروندان بلوچ از حقوق اولیه‌شان، توضیح داد که چگونه عدم صدور شناسنامه و کارت شناسایی معتبر، هزاران شهروند بلوچ را از دسترسی به حقوق اساسی مانند آموزش و خدمات درمانی محروم کرده و آنها را عملا به شهروندان نامرئی تبدیل کرده است.
برهم آزادی، فعال حقوق بشر و عضو حزب سوسیالیست چپ نروژ، با تمرکز بر سرکوب اقتصادی و فرهنگی در کُردستان، تاکید کرد که سیاستهای جمهوری اسلامی، این منطقه را به‌طور هدفمند در فقر نگه داشته و مردم را به مشاغل پرخطری مانند کولبری سوق داده است. او همچنین به سرکوب سازمان‌یافته فعالان سیاسی کُرد و نقش این سیاستها در تضعیف جامعه مدنی کُردستان اشاره کرد.
مینا خانی، عضو هه‌نگاو، در ادامه به وضعیت اقلیت گیلک از منظر اجتماعی، سیاسی و حقوق بشری پرداخت. او توضیح داد که چگونه سیاستهای مرکزگرایانه اقتدارگرایانه از زمان شکل‌گیری دولت ملت در ایران تا امروز، همگون‌سازی فرهنگی را تشدید کرده و مانعی جدی در برابر دموکراتیزاسیون در ایران بوده است. او همچنین از جنبشهای مردمی در گیلان، از جمله جنبش جنگل تا وضعیت امروز و علل پیشروی همگون‌سازی‌های فرهنگی و مقاومت‌های فرهنگی در گیلان گفت.
در بخش پایانی سمینار، فیلم مستند «از شعر تا ناپدیدسازی قهری» نمایش داده شد. این مستند که توسط هه‌نگاو در سالگرد ناپدیدسازی قهری ژاکان باران منتشر شده است، روایتی از زندگی، مبارزه و سرنوشت این شاعر و فعال حقوق بشر کُرد ارائه می‌دهد.
این سمینار فرصتی بود تا فعالان حقوق بشر، پژوهشگران و سیاست‌مداران، در فضایی علمی و تخصصی، به بررسی ساختارهای سرکوب و تبعیض در ایران بپردازند و راهکارهایی برای حمایت از جوامع تحت ستم ارائه دهند.
هه‌نگاو همچنان به مستندسازی و اطلاع‌رسانی درباره نقض حقوق بشر در ایران متعهد است و بر ضرورت گسترش همکاریهای بین‌المللی برای مقابله با سرکوب سیستماتیک در ایران تأکید دارد.
